Πρέπει να μιλάω, να λέω "την αλήθεια"; Ναι - αλλά ποιά αλήθεια, με ποιόν τρόπο, πότε, σε ποιόν; Κάποιοι μου λεν "πρέπει να λέμε πάντα τα πράγματα όπως είναι και όπως τα νιώθουμε" ή, ακόμη, "ο περιορισμός της έκφρασης είναι υποταγή, κοινωνική σύμβαση, ανελευθερία".
Δεν το πιστεύω. Κοινωνική και προσωπική ευθύνη- ναι. Όχι όμως σύμβαση. Είναι αντίληψη και χρήση της (υπερ-) δύναμης του λόγου. Ο λόγος είναι εργαλείο στην υπηρεσία μας. Μπορεί να τραυματίσει ή να ανακουφίσει. Όπως και το σώμα, η δυναμή, οι σκέψεις, τα συναισθήματα. Δεν τα διαθέτουμε σε όλους με τον ίδιο τρόπο.
Έχω πολλές αλήθειες.
1. Η αλήθεια μου. Ότι λέω προέρχεται από τον εαυτό μου - διαβάζω κεφάλαια από την ιστορία όπως την έγραψα ο ίδιος: όπως ταιριάζει στον εσωτερικό μου κόσμο. Ας πούμε ότι έκανα 5 χρόνια κάτεργο για βιασμό (15 έκανα, αλλά τεσπάν). Μπορώ να πω: "χρήσιμη εμπειρία, έμαθα πολλά, διδάχθηκα..." Είναι αλήθεια; Είναι. Μπορώ να πω "μ' αγάπαγε με τον τρόπο της" - αλήθεια κι'αυτό. Αλλά όσα και να πω, ποτέ δεν είναι όλη η αλήθεια. Είναι κι' άλλα πολλά - πού να σας τα λέω τώρα...
2. Η αλήθεια του συνομιλητή. Θα δει τα λόγια μου με το δικό του πρίσμα - μπορεί παραμορφωμένα, άνισα, αλλιώτικα. Ίσως πληγωθεί, ίσως ξυπνήσουν παλιοί πόνοι μέσα του, ίσως θρέψουν ένα από τα θηρία που κουβαλάει. Επέζησε από ναυάγιο; Να του αναλύσω τον πίνακα του Géricault για να μάθει πόσα ξέρω για τις καλές τέχνες (την τύφλα μου, δηλαδή). Σ' άλλη περίπτωση πάλι ίσως πιαστεί από μια κουβέντα και χτίσει όνειρα, "περπατήσει μόνος του το έργο". Έχει και αυτός ανάγκη να γράψει την ιστορία του - όσο κι'εγώ.
3. Η αλήθεια της σχέσης. Ο λόγος είναι επικοινωνία. Χτίζει ή καταστρέφει την ανθρώπινη σχέση. Τη διαμορφώνει. Ας πούμε, ο διπλανός μου στη στάση στέκεται απρόσεκτα και κινδυνεύει. Τί να του πώ; "Αγαπητέ, σας ενημερώνω ότι το λεωφορείο της γραμμής 415, βάρους 8,2 τόννων με οδηγό τον κο τάδε και 28 επιβάτες προσεγγίζει με ταχύτητα 23,7 χιλιομέτρων ανά ώρα σε τροχιά που δίνει πιθανότητα 98% να συνθλίψει το δεξιό πόδι σας". Αλήθεια; Ναι. Το λέω; Όχι. Τον βουτάω τσουβαλιαστό και τον τραβάω σε ασφάλεια ("επ!"), αν μπορώ. Στην πρώτη περίπτωση είμαι κόπανος - στη δεύτερη με κερνάει τσιγάρο. Έτσι πάει. Δεν λέμε τα ίδια παντού. Στο πλαίσιο ποιάς σχέσης μιλάμε; με το Θεό που πιστεύουμε, το φίλο που μας συμβουλεύει, τον ετοιμοθάνατο που ξεπροβοδίζουμε, το γιατρό μας, το σύντροφο με τον οποίο εδραιώνουμε αμοιβαία εμπιστοσύνη; Εξαρτάται, σας λέω - εξαρτάται.
Πάνω απ' όλα, ο λόγος είναι ατελής. Αυτό που ο άνθρωπος διαθέτει είναι λόγος - όχι Ο Λόγος. Αυτός ήταν "εν αρχή" - πάει. Τα λόγια μου εξωτερικεύουν το νου μου. Φορές-φορές νομίζω πως τα κατάλαβα όλα (μα όλα) με το μυαλό μου. Μετά τρώω μια ήττα και ισιώνω - τα πράγματα, παραδέχομαι, είναι κι' έτσι αλλά είναι κι' αλλιώς. Με μαλώνω... Πως μού' ρθε να θεωρήσω ότι όλο το Σύμπαν χωράει στο κεφάλι μου; Έπαρση. Ύβρις.
Θάθελα ο λόγος μου να πλησιάζει το χρηστό λόγο. Να υπηρετεί τη σχέση μου με τον κόσμο. Να θυμάμαι ότι η "αλήθεια μου" δεν είναι η μόνη, η απόλυτη, η αιώνια. Να μάθω να υπολογίζω τον άλλο και τα συναισθήματά του: οτι στο κάτω-κάτω απευθύνομαι σε άνθρωπο. Να νοιάζομαι. Να αξιωθώ να προσέχω τη σχέση με τον άλλο, να την τιμώ.
Αισθάνομαι πως μια είναι η απάντηση. Μια η οδός. Με αγάπη - όσο μπορώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου