Partenza amorosa

Les humanités vous rendent plus tolérant, plus généreux, plus sensible à la beauté du monde et plus respectueux des autres. Les humanités ne servent à rien d'autre qu'à vous rendre plus humain.
J. de Romilly, 2008

Όταν ήμουν μαθητής (ακόμη πιό νέος, δηλαδή :), είχα μια απώθηση για τα κλασσικά γράμματα. Τα "αρχαία" τα θεωρούσα αδιάφορα, άχρηστα και -ίσως προπάντος - ξεκομμένα (για τα λατινικά δε, ούτε συζήτηση: από πολύ μακρυά και καθόλου μα καθόλου αγαπημένοι). Η ενασχόληση μαζί τους ήταν είδος καταγκαστικού έργου: αναγκαία αλλά άχαρη δουλεία.
Συνήθως. Όχι πάντα. Ορισμένες φορές, η προσωπικότητα ενός καθηγητή ή άλλου "μεγάλου" μού ενέπνεε θαυμασμό - με κρατούσε στο παιχνίδι. Έβρισκα ενδιαφέρον. Και χαρά. Και, στο βάθος, ένα μυστήριο: ερωτήματα για την ενδεχόμενη σχέση ανάμεσα στην ανθρωπιστική παιδεία και την ανθρώπινη αξία.
Συνάντησα τα ίδια ερωτήματα αργότερα - και μάλιστα συχνότερα. Γνώρισα, έμαθα για ή και συναναστράφηκα ανθρώπους οι οποίοι με κέρδιζαν με την ποιότητά τους και, ταυτόχρονα, αντλούσαν έμπνευση από τον "κλασσικό" λόγο και πνεύμα.
Η Jacqueline de Romilly ανήκει σ'αυτήν την ακαταμάχητη πνευματική στρατιά. Πώς να αντισταθείς στο μέγεθος μιας Κυρίας η οποία αφιέρωσε τη ζωή της στα αρχαία ελληνικά γράμματα, αγωνίστηκε για τη διατήρηση και ανάπτυξη του κλασσικού ανθρωπισμού - και μάλιστα διαμέσω των δύο πιο αιματηρών πολέμων της ιστορίας μας; Και μόνο ο τίτλος ενός από τα πολυάρθιμα βιβλία της που αφορά 'τη γλυκύτητα της ελληνικής σκέψης' (La douceur de la pensée grecque) αρκεί.
Είμαι πολύ ευχαριστημένος που δε γνώρισα τη Jacqueline de Romilly ως μαθητής. Θα την είχα στεναχωρήσει, είμαι σίγουρος. Θα μου πείτε, ούτε και αργότερα γνωριστήκαμε - εν ζωή, τουλάχιστον. Αλλά, σ'αυτά τα πράγματα, υπάρχει πάντα άφθονος χρόνος. Ή μάλλον, δεν υπάρχει καθόλου: ο χρόνος δεν έχει σημασία. Για το λόγο τον καλό, κάθε ώρα είναι καλή.
     Κυρια, μάς τιμήσατε.
     Κυρία, Σάς ευχαριστώ.
     Κυρία, καλη συνέχεια.
Κι'αν σ'αυτόν τον αγαπησιάρισκο αποχωρισμό υπάρχει πόνος, είναι μόνο δικός μου, ή - αν θέλετε- δικός μας. Διότι εκείνη είναι, καιρό τώρα, πέρα και πάνω απ'όλα αυτά.
Si dolce e il tormento (Claudio Mondeverdi, 1624)