
Το μήνυμα είναι άλλοτε "τρέχει τίποτα, κύριος, έχουμε κάνα θέμα;", άλλοτε "σκάω, λάμπω - πάρε φως κι'εσύ με το μαραφέτι". Ή ακόμη: "εδώ συνεργαζόμαστε, επικοινωνούμε", ή "με κόβεις από παιχνίδι, έλα να τελείωνουμε!"
Τα πιο "εύγλωτα" παιδικά πορτραίτα είναι, νομίζω, σε δυο κρίσιμες ηλικές. Καταρχήν, γύρω στα πέντε. Εκεί διακυβεύεται ένα μεγάλο πέρασμα. Από το στάδιο του θηλασμού, της απόλυτης και εγωκεντρικής εξάρτησης, το παιδί περνάει σε πιο υπεύθυνη κοινωνική παρουσία. Υπάρχουν και οι άλλοι. Και - οποίο θαύμα - οι άλλοι είναι μέλη της ανθρώπινης οικογένειας. Άουτσ!
Κατόπιν, γύρω στα δέκα. Ένα μεγάλο μέρος του χαρακτήρα έχει χτιστεί. Ποιά ανάγκη του ατόμου επικρατεί - τί δε χόρτασε η ψυχή του; κοινωνικότητα; αποδοχή; παιχνίδι; ανακάλυψη; επιβεβαίωση; στοργή, προστασία; Το παιδί είναι στην αφετηρία - στην αρχή του δρόμου της επιστροφής. Κι' εκείνη την ώρα, αυτή είναι η πυξίδα του. Για να διαλέξει το πρώτο μονοπάτι.